Gazeteci Annabelle Thorpe’un The Guardian’daki köşe yazısı tanınan tatil noktası Kaş’la ilgili yeni bir tartışmayı da beraberinde getirdi. 30 yıldır birebir yerde tatil yaptığını söyleyen gazeteci-yazar Kaş’ın eşsiz ve korunmuş kimliğini vurgularken Kalkan ile kıyaslıyor ve sonuçta Kaş’ın yalnızca fizikî hoşlukları değil, tıpkı vakitte su katılmamış Türklüğünü de büyüleyici bir biçimde yansıttığını belirtiyor. Gazeteci, Kaş’ın neredeyse hiç değişmemesinin, onun özgün ve otantik bir destinasyon olarak kalmasını sağladığını vurguluyor. Pekala, durum nitekim bu türlü mi? Yıllarca Kaş’a tatile gidip sonunda Kaş’a yerleşenlerle konuştuk.
Kaş merkeze 10 dakika arada bir düzine farklı koy var. (Kaputaş Plajı)
‘Türklüğünü koruyor, gerçek; Kalkan üzere yabancılara nazaran dizaynını değiştirmedi’
Koray Günyaşar, yeme-içme yazarı
Kaş, dünya çapında kıymet görmeye namzet bir ‘doğa ve kültür turizmi’ destinasyonu. Tüm yıl boyunca devam ettirilebilen dalış sporu, Likya Yolu’nun tam ortasında olması, yamaç paraşütü, kano ve hatta kanyon sporlarına yönelik alanlarının varlığıyla görece dar bir yüzölçümünde çok sayıda aktifliğe konut sahipliği yapıyor. Tüm bunları yaparken Patara, Xanthos, Tlos, Phellos, Kyaneai başta olmak üzere onlarca antik kent ve kalıntıyı gezme imkânı var. Kaş merkeze 10 dakika uzaklıkta denize girebilecek bir düzine farklı koy bulabilirsiniz. Üstelik komşu Yunan adası Meis 20 dakika uzaklıkta. Dünyada bu kadar kısa arada bu çeşitlilikte hoşlukları barındırabilen çok az yer var.
Zor ulaşılması, kendine ilişkin kültürü, doğal hoşlukları ve eski mimarisinin hoşluğu… Tüm bunları sizi yormadan, üstünüze gelmeden, nazikçe önünüze sermesi çok pahalı. Kendinizi buraya ilişkin hissettiğinizde de sizi sarıp sarmalayan bir büyüsü var.
Kaçak yapıların bindirdiği yük nedeniyle ilçede susuzluk ve arıtma sorunu artıyor.
Kaş maalesef çok uzun müddettir kaçak yapılaşma tehdidiyle karşı karşıya… Güç ulaşılmasının getirdiği avantajla koruyabildiği hoşluğu bilhassa son 10 yılda önemli bir hücum altında. İmar planlarında yer almayan kaçak binaların ve buna bağlı gelişen ‘kaçak’ apartların ilçeye bindirdiği yük sebebiyle susuzluk, yazın kilometreleri bulan trafik, sık elektrik kesintileri, kanalizasyon ve su arıtma problemleri üst üste binmiş vaziyette. Başka yandan büyük otel zincirleri kasabaya girmeye başladı. Yıllarca tabiat turizmi ve ekolojik turizmin alt kollarıyla, küçük otel ve pansiyonculukla ayakta duran bir ilçe adım adım kitle turizminin yırtıcı kollarına itiliyor. Bu durum doğal olarak Kaş’ın ruhu, hayatı, çağrıştırdıkları noktasında önemli bir tehdit. Kaş’ın son 10 yılda ‘değişim geçirmekte’ olduğunu söyleyebiliriz. Evet, Kaş çok hoş lakin artık yorgun, üzgün ve daha müdafaasız…
Annabelle Thorpe’un yazısında “Türklüğünü mükemmel biçimde koruyor” kısmına katılıyorum. Kaş, Kalkan’ın bilakis hiçbir vakit İngiliz, Alman ya da Rus turistin isteklerine nazaran ömrü ve mimarisi tasarlanmış bir yer olmadı. Ekonomik krizlerde bile Kaş’ın kendi ziyaretçisi Kaş’tan elini çekmedi. İşletmelerin hâlâ kıymetli kısmı, Çeşme ve Bodrum kitlesinden kendini ayrıştırmış, daha rahat, bohem ve entelektüel bir kitleye hitap ediyor. Bu durum hâlâ Kaş’ı daha gerçek, samimi ve hoş kılıyor. Katılmadığım kısım değişim… Kaçak yapılaşmayla büyüyen mahalleleri, mesken bulamadığı için tayin olup gitmeye çalışan memurları, altyapı sorunu sebebiyle kirlenen denizleri, su ve elektrik sıkıntısını görmezden gelip yabanî turizmin getirisiyle ‘değişmekte’ olan ziyaretçi kitlesini yok saymak ve ‘değişmedi’ demek, Kaş’ın geleceğini tehlikeye atmak olur.
‘Sadece yazın değil, sonbaharda ve kışın da turist var’
Mert Masraf, Paydos Pansiyon’un kurucusu
Kaş dünyadaki eşsiz yerlerden biri. Gereğince uygar ve tabiatına fazla dokunulmamış.
Yaşımdan dolayı 50 yıl öncesini bilemem fakat 20 yıl evvel nasılsa artık de birebir.
Yakın geçmişe kadar Meis’e vizesiz gidilebiliyordu. Ne yazık ki şu an Schengen’i olanlar gidebiliyor. Dilerim tez vakitte değişir.
Annabelle Thorpe’un yazdığı üzere burayı duyup tatile gelen, kent hayatından bıkmış çok kişi, sonra burada yaşamanın hayallerini kuruyor. İmkânı olan, kaidelerini zorlayıp, daha az yararlı bir iş kurup, mesleklerini hiçe sayıp yerleşiyor. Bu, günümüzün rekabetçi dünyasında ilgimi çeken garip bahislerden biri aslında.
Sonbahar ve kış aylarında da turistler geliyor, hatta kışın gelenlerin sayısı yıldan yıla artıyor. Bazen düşünüyorum, şayet burası coğrafik olarak yerleşime uygun olsaydı muhtemelen çoktan büyük vilayetlerimizden biri olmuş ve birçok hoşluğu de yok edilmişti. Etrafta Patara üzere, Kekova üzere eşsiz yerler var. Lakin illa Kaş derseniz antik tiyatrosu bile kâfi.
‘Özlem duyuyorsunuz’
Nur Akyüz, Pakamama takı mağazasının işletmecisi
Kaş’ın dokunulmamış tabiatı, tarihi yapısı ve gücü insanı bir müddet orada yaşadıktan sonra kendine bağlıyor. Biraz farklı kalsanız çabucak özlüyorsunuz.
Kaş’ta ne yazık ki artık mesken bulma ve kira meseleleri var. Tarihi, tabiatı ve hâlâ küçük bir kasaba niteliğinde oluşu değişmeyen ögelerinden…
Gazetecinin dediği üzere 30 yılda çok büyük değişiklikler olmadı. Eski yapısını koruyor. Denizi, tabiatı ve tarihi yapısı Kaş’ı bedelli kılan özellikleri. Tarihi yaşanmışlıklardan kalan izlerin ayakta olması da çok etkileyici. Kentin içinde diğer medeniyetlerin izlerini rahatlıkla takip edebiliyorsunuz.